.

 طی چند سال گذشته پارکهای علم و فن آوری در سراسر خاورمیانه تاسیس شدند؛ از مصر، مراکش و تونس در شمال گرفته تا کویت، عمان و قطر در شرق.
 
حتی برخی از کشورها مانند ترکیه و امارات عربی متحده با توجه به کاهش منابع طبیعی مانند نفت و با توجه به نقشی که پارکها در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصاد کشورهای آسیایی، اروپای و امریکایی بازی کرده اند مبادرت به احداث پارکهای متعدد نمودند.
 
تاسیس پارکهای علم و فناوری به طور کلی مزایای متعددی را دارا می باشند؛ شرکتهای موجود در پارک شانس بیشتری برای دریافت منابع مالی و موفقیت در انجام فعالیت خود دارند. همچنین در درون پارکهاست که هم افزایی با نهادهای آموزشی و دانشگاه و بخش اقتصاد و صنعت فراهم می شود، زیرا پارک "آر اند دی" ها را فعال کرده و مکانیزم هایی برای تجاری سازی تحقیقات آنها ایجاد می کند. پارکها هم چنین می توانند از فرار مغزها جلوگیری کرده و حتی آنها که از کشور گریخته اند را باز گردانند. از سوی دیگر تسهیلات ارائه شده در این پارکها، کار آفرینان را به سوی خود جلب می کند.
 
در خاورمیانه کشورها مختلف برای ملحق شدن به طرفداران پارک علم و فن آوری انگیزه های متفاوتی دارند. مثلا در میان کشورهای عرب نفت خیر اولویت اصلی از احداث این مراکز آمادگی برای دورانی است که نفت و ذخایر فسیلی زیر زمینی به اتمام می رسد، اما در خصوص برخی کشورهای دیگر مانند مصر و اردن، پارکها راهی برای برون رفت از فقر هستند. بر این اساس پارکهای علم و فن آوری در کشورهای خاورمیانه بر روی فعالیتی خاص متمر کز شده اند؛ برخی در زمینه "آی سی تی" برخی دیگر "بیو تکنولوژی" و طیفی دیگر به "مهندسی پیشرفته" روی آورده اند، اما به طور کلی در منطقه خاورمیانه هدف از ایجاد پارکها تسریع روند اقتصادی بدون تکیه بر منابع طبیعی مانند نفت یا گاز است.
 
از سوی دیگر بسیاری از نظریه پردازان عقیده دارند که پارکها باید بر روی صنایعی با بازدهی بالا متمرکز شوند. مثلا برای مصر بهتر است از پارکهای متمرکز بر صنایع بافندگی و کشاورزی حمایت کند و بر این اساس "آر اند دی" ها در این کشور بهتر است در زمینه باروری و بیو انفورماتیک فعال باشند و یا برای کشورهایی که در حال از دست دادن منابع طبیعی خود هستند بهتر است پارکها در زمینه اقتصاد غیر وابسته به این منابع فعال باشند و یا برای قطر با جمعیت کم، فعالیت در زمینه تولید سوخت مخصوص صنایع هوانوردی و نیز انرژیهای زیستی مفید تر است تا متمرکز شدن بر روی استخراج منابع زیر زمینی.
 
بر این اساس کشورهای خاورمیانه باید بدانند بر روی چه محصول یا فن آور متمرکز شوند تا سهمی از بازار را در آینده داشته باشند و بر همین اساس است که سنگاپور بر بیو تکنولوژی، کره جنوبی بر الکترونیک و تایوان بر ساخت میکرو چیپ متمرکز شده است.
 

نویسنده: ولید الشوباکی (روزنامه نگار بخش علم و فناوري كشور مصر)
مترجم: مختار منووچهر آبادی