.

شهرستان سرپل ذهاب با مساحتي بالغ بر 90339 هكتار در بخش غربي استان كرمانشاه قرار دارد. به لحاظ موقعيت جغرافيايي اين شهرستان بين عرضهاي شمالي '12 و ْ34 تا '41 و ْ34 و بين طولهاي شرقي '44 و ْ45 تا '08 و ْ46، واقع گرديده است. مركز شهرستان سرپل زهاب، شهر سرپل زهاب است. جمعیت این شهرستان در سال 1390برابر با 500/84 نفر بوده است. آب و هوای این شهرستان نسبتا گرم و نیمه خشك است و رود دایمی الوند نيز از میان شهر می‌گذرد ،شهرستان سرپل زهاب از شمال با شهرستان ثلاث باباجاني، از شرق با شهرستان دالاهو، از جنوب با شهرستان گيلانغرب و از غرب با شهرستان قصرشيرين و كشور عراق همجوار است اين شهرستان مشتمل بر 5 دهستان به اسامي پشت تنگ، دشت زهاب، حومه سرپل، بشيوه – پاطاق و قلعه شاهين است.

صنايع و معادن

شهرك صنعتي سرپل ذهاب در 140 كيلومتري شهرستان كرمانشاه واقع شده است اين شهرك صنعتي يكي از زيباترين شهرك هاي صنعتي در كشور مي باشد. مساحت اراضي در اختيار اين شهرك صنعتي  43هكتار است. 

- اين شهرك داراي امكاناتي ازقبيل آب، برق، تلفن، مخزن بتوني 1000 متر مكعبي و مخزن هوايي 250 متر مكعبي

- داراي 24 واحد كارگاهي

هم اینک ۲۰ واحد تولیدی در شهرک صنعتی این شهرستان فعال می کنند و برای ۱۲۳ نفر فرصت شغلی ایجاد کرده اند. همچنین در خارج از شهرک صنعتی این شهرستان نیز پنج واحد صنعتی و تولیدی با اشتغال زایی برای ۲۶ نفر فعالیت دارند هر چند ظرفیت این شهرستان در حوزه صنعت بیش از این مقدار است.

کشاورزی و دامداری

شغل اصلی مردم سرپل ذهاب كشاورزی و دام‌داری است و فرآورده ها و محصولات كشاورزی شهرستان عبارتنداز: گندم، جو، بنشن،‌ كنجد، گياهان علوفه ای، ذرت، انواع تره بار، سيب، گلابی،‌ انار، و انجير. كشاورزی در شهرستان سرپل ذهاب سنتی و نوع كشت آبی و ديمی است. رواج كشاورزی در اين ناحيه به علت خاك مساعد و آب فراوان است. آب كشاورزی از رودخانه های متعدد و چاه های ژرف و نيمه ژرف تامين می‌شود. در اين شهرستان باغ‌داری نيز رواج زيادی داشته و شامل پرورش درختان سيب، انار، گلابی و انجير مي‌شود كه تمام آن ها در زمره اقلام صادراتی سرپل ذهاب محسوب می‌شوند. دام‌داری تنها با شيوه سنتی رواج داشته و شامل پرورش بيش از 10 هزار راس گاو و 400 هزار راس گوسفند و 20 هزار راس بز است. هم چنين فرآورده‌های دامی به مقدار قابل ملاحظه‌ای صادر می شود. لازم به توضيح است كه مراتع اين شهرستان از بهترين مراتع قشلاقی استان كرمانشاه به شمار می رود. محصولاتی چون فرآورده های دامی و دام، گندم، جو، ‌تره بار، انگور، انار، انجير و سيب در زمره صادرات شهرستان سرپل ذهاب هستند.

پیشینه تاریخی شهرستان

شهرستان سرپل زهاب با قدمت چندین هزار ساله یکی از شهرهای باستانی و تاریخی ایران اسلامی می باشد، میسیو لسترنج باستان شناس فرانسوی در کتاب سرزمین های خلافت شرقی از شهرستان سرپل زهاب با نام حلوان به عنوان یکی از ده شهر باستانی جهان نام برده است. قدمت این شهر بر اساس مطالعه آثار باستانی و کتیبه‌های آن از قبیل کتیبه و سنگ نوشته آنوبانی نی پادشاه لولوبی‌ها (که قدمت آن ۴۸۰۰ سال است) و نیز دکان داوود، طاق گرا، قلعه گبری و دهها اثر باستانی و تاریخی دیگر قابل دستیابی و استخراج است.

آرامگاه احمد ابن اسحاق

آرامگاه احمد ابن اسحاق در مرکز شهر سرپل ذهاب قرار دارد و مهمترین زیارتگاه این شهر به حساب می‌آید. ساختمان قدیمی این بنا در اثر جنگ تحمیلی ویران شد و هم اکنون بارگاهی باشکوه و متناسب با شخصیت آن بزرگوار برپا شده‌است. صحن زیبای حرم که در قسمت شرقی آن قرار دارد با درختان زیبای اکالیپتوس در اعیاد مذهبی به عنوان مصلی استفاده می‌شود. درقسمت دیگری از صحن و اطراف آن قبرستان شهر قرار دارد. احمد بن اسحاق اشعری قمی، وکیل امام حسن عسکری علیه السلام در قم بود. مسجد امام حسن عسکری علیه السلام در قم (در چهار راه بازار) به دست ایشان و به امر حضرت ساخته شده است. او از جمله کسانی است که امام قائم (عج) را در طول حیات پدر بزرگوارشان ملاقات کرده است. شیخ طوسی می گوید: “در دوران نیابت نوّاب خاصّه، عدّه ای مورد اعتماد و اطمینان بودند، که از سوی حضرت به وسیله ی نوّاب توقیعاتی برای آنها صادر می شد، یکی از آنها “احمد بن اسحاق” است

سراب گرم (چشمه سراب گرم، سراو گرم)

چمشه جوشان و حیات بخش سراب گرم در فاصله حدود 3 کیلومتری جنوب غربی سرپل زهاب قرار دارد. چشمه ای که تمام آب آشامیدنی و قسمت زیادی از آب کشاورزی منطقه را تامین می نماید. چشمه ای که پاتوق تابستانی مردم شهرستان بوده و آب خنک آن بهترین راه برای فرار از گرمای بیش از 45 درجه ظهرهای تابستان است. شاید باورکردنی نباشد که بتوان در استخری شنا کرد که آب آن خوردنی باشد. قسمت اصلی چشمه کاملا حفاظت شده بوده و آب آشامیدنی از آن تهیه می شود. مازاد آب از دریچه های  سد جاری شده و در استخر نسبتا بزرگی جمع می شود. از همین مکان به عنوان استخر شنا استفاده می شود و علاوه بر استخر به عنوان محلی برای یک استراحت کوتاه و نوشیدن چایی و حتی خوردن غذا می توان از آن استفاده نمود.

نقش برجسته آنوبانی نی؛ تصویری از تمدن هزاران ساله کرمانشاه

نقش برجسته آنوباني‌ني اثري به جا مانده از "آنوباني‌ني" پادشاه "لولوبي‌ها" است. "لولوبي‌ها" از اقوام زاگرس نشين بوده و پيش از آريايي‌ها (پارس و ماد )، در چهارهزار و هشتصد سال پيش زندگي مي‌كردند. نقش برجسته آنوباني‌ني در 120 كيلومتري کرمانشاه و در شهرستان سرپل ذهاب و برصخره‌اي معروف به "ميان‌كل" قرار دارد.به دلیل شباهت زیاد، بسیاری اعتقاد دارند که داریوش کتیبه بیستون را با الهام از آنوبانی‌نی بر دل کوه بیستون حک کرد. هر دو نقش در یک شاهراه ارتباطی باستانی قرار دارند. این شاهراه پس از گذر از بیستون، طاق‌گرا را پشت سر می‌گذارد، از سرپل‌ذهاب محل نقش آنوبانی‌نی می‌گذرد و به بین‌النهرین می‌پیوندد. همچنین در هر دو نقش پادشاهان فاتح تجسم شده‌اند و هر دو تیر و کمان دارند. تعداد اسیران در هر دو نقش 9 نفر هستند. البته بعد‌ها آخرین پادشاه سکاها تصویر خود را روی کتیبه بیستون نقش می‌کند.

 ذیل نقش برجسته، سنگ نبشته ای به خط اکدی قرار دارد که ترجمه آن چنین است: 

" آنوبانی‌نی پادشاه توانا لولوبی نقش خود و نقش الهه ایشتار را در کوه پاتیر رسم کرده است. آن کس که این نقوش و این لوح را محو کند، به نفرین و لعنت آنو، آنوتروم، بل، بلیت، رامان، ایشتار، سین و شمش گرفتار و با دو نسل او برباد رواد."

طاق گرا (طاق شیرین، پاتاق)

بناي طاق گرا یا طاق شیرین در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در 15 کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در كنار راه باستاني سنگفرشي بنا شده كه فلات ايران را به بين النهرين ارتباط مي داده است. در مورد زمان ساخت اين بنا اختلاف نظرهايي وجود دارد برخي آن را به دوره اشكاني و برخي ديگر آن را به دوره ساسانی نسبت ميدهند. اما آنطور که از مدارک باستان شناسی به دست آمده ظاهرا این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالا زمان حکومت خسرو دوم (628-590م) ساخته شده است. اگرچه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده، اما برای آن کارکردهای متفاوتی از جمله "یادگار احداث راه کاروانرو"، "توقف گاه موکب شاهی"، "اریکه سلطنتی"، "پاسگاه مرزی" و "بنای یادبودی از پیروزی" ذکر کرده اند.

دکان داوود

اين گوردخمه در سه كيلومتري جنوب شرقي سرپل ذهاب در ابتداي جاده انزل و در فاصله حدود 100 متری از جاده اصلی کرمانشاه به سرپل زهاب واقع شده است. اين گوردخمه متعلق به دوره هخامنشي است ، در ديوار عقبي ايوان آن ورودي به عرض 1 متر و ارتفاع 5/1 متر وجود دارد كه به اتاقي به طول 83/2 متر ، عرض 31/2 متر و ارتفاع 18/2 متر منتهي مي شود . در بدنه ديوارهاي اين اتاق 5 تاقچه جهت قرار دادن نذورات كنده شده است. همچنين در نيمه سمت چپ كف اتاق، قبري بيضي شكل به عمق 70 سانتي متر كنده شده است . سقف اين اتاق داراي تاقي هلالي است ولي سقف ايوان جلو اتاق، مسطح مي‌باشد.